Squarewise is een sociale onderneming, horizontaal georganiseerd en steward-owned. Voor voormalig directeur-eigenaar Leonie van der Steen is steward-ownership de kers op de taart.
Squarewise versnelt duurzame transities in de gebouwde omgeving. Het doel is om te zorgen dat de gebouwde omgeving onderdeel wordt van een regeneratief ecosysteem en dus geen negatieve milieu-impact meer heeft. Een geweldig streven.
In 2019 sloot Squarewise zich aan bij de Code Sociale Ondernemingen. Leonie: “Aansluiten bij de Code Sociale Ondernemingen was voor ons een bevestiging van wat we al deden. Het maakt naar de buitenwereld nog duidelijker dat we een sociale onderneming zijn. Tegelijkertijd hielp het ons om onze ‘Theory of Change’ en aanpak eens echt goed op papier te zetten. Onze Theory of Change omschrijft de verandering waar we naar streven. Het is eigenlijk onze reden van bestaan.”
Code Sociale Ondernemingen
De Code Sociale Ondernemingen geeft sociale ondernemingen herkenbaarheid en erkenning voor hun focus op maatschappelijke impact. Het Register Sociale Ondernemingen beoordeelt ondernemingen die zich willen aansluiten en vraagt aangesloten ondernemingen om zich continue te blijven verbeteren. Social Enterprise NL lidmaatschap, B Corp certificering en de BVm (nog in ontwikkeling) zijn vergelijkbare ‘labels’ waarmee sociale ondernemingen zich kunnen onderscheiden van andere ondernemingen.
Voor Squarewise stopte het niet bij de registratie als sociale onderneming. Het bedrijf ging namelijk ook aan de slag met horizontaal organiseren en met steward-ownership. Leonie en Marcel (beiden voormalig directeur-eigenaar en nu medewerker) besloten in 2020 samen met het team om aan de slag te gaan met zelforganisatie. De functie van directeur hield op te bestaan en werd overgenomen door het team. Leonie: “Dat kon omdat we onze bestaansreden heel helder hadden en een sterk team hadden staan. Natuurlijk ging het niet van de een op de andere dag. Sterker nog, ik geloof dat we blijven doorgroeien in onze manier van horizontaal werken.”
Leonie en Marcel realiseerden zich dat er iets nog niet klopte. Het bedrijf werd als het ware overgedragen aan het team, maar toch niet helemaal; zij waren immers nog steeds aandeelhouders. Leonie: “We kregen steeds sterker de wens om afstand te kunnen doen van ‘bezit’. Kan het bedrijf niet ‘van zichzelf worden’ en tegelijkertijd van alle teamleden zijn?” Inmiddels is die stap gezet en is Stichting Beheer Squarewise Transitions de eigenaar van Squarewise. Het team van Squarewise beheert met elkaar het zeggenschap over het bedrijf. Het verschil met een medewerkerscoöperatie is dat Squarewise van zichzelf is en enkele nogal willekeurig gekozen teamleden tijdelijk stichtingbestuurders zijn. Er zijn geen individuele mede-eigenaren, vanuit de filosofie dat bezit onbelangrijk is.
De daadwerkelijke overdracht en transitie van het eigenaarschap, gebeurde natuurlijk door een notaris. Het was voor hem de eerste keer dat daarbij ook een shamaan aanwezig was om het moment met het hele team te markeren. Leonie: “Het was natuurlijk een juridische transitie om onze aandelen over te dragen aan een stichting, maar voor het team was en is het net zo goed een menselijke transformatie. Die transformatie sluit naadloos aan bij de keuze voor horizontaal organiseren, want steward-ownership versterkt het gevoel van eigenaarschap bij alle medewerkers!”
Voor Leonie en Marcel waren de aandelen in Squarewise ook hun pensioen. Met de overdracht naar een stichting ontvangen zij een uitkering voor hun pensioen, die ongeveer gelijk is aan een derde van de waarde van het bedrijf. Bij het moment van uitkeren staat de gezondheid van het bedrijf voorop. Een deel is direct uitgekeerd en de rest wordt de komende jaren uitgekeerd.
Als sturen op impact in plaats van sturen op geld de bodem van de taart vormt, is gezamenlijk sturen de vulling. Volgens Leonie is het afstand doen van het bezit van de onderneming, de kers op de taart. “Zodra je ervaart dat je deel uitmaakt van het hele team en het echt met zijn allen aan het doen bent, weet je dat er alleen maar voordelen aan zitten om ook die laatste stap te zetten.”
