Onderzoek onder ondernemers in Nederland

De helft van de ondernemers denkt dat steward-ownership interessant kan zijn voor bedrijven. De helft van de ondernemers zou het (zeer) positief vinden als er een rechtsvorm voor steward-ownership komt en 40% zou er (misschien) gebruik van maken, blijkt uit onderzoek door Ipsos I&O.

Ipsos I&O deed in opdracht van We Are Stewards onderzoek naar de vraag wat ondernemers belangrijk vinden voor de toekomst van hun bedrijf en hoe zij tegenover steward-ownership staan. Het onderzoek had 347 respondenten. De resultaten zijn representatief voor alle ondernemers met minimaal 2 werkzame personen in Nederland voor de aspecten sector en grootteklasse.

Een samenvatting van de resultaten van het onderzoek:

Ondernemers vinden onafhankelijkheid en autonomie (zeer) belangrijk voor de toekomst van hun bedrijf
Als ondernemers gevraagd wordt naar de toekomst van hun bedrijf, geeft 93% van hen aan dat zij het behoud van onafhankelijkheid en autonomie (zeer) belangrijk vinden. De mogelijkheid om winst zoveel mogelijk binnen de onderneming te kunnen gebruiken wordt door 4 op de 5 ondernemers (79%) als (zeer) belangrijk beoordeeld. Hetzelfde geldt voor het in stand houden van de waarden en cultuur (78%). Iets meer dan de helft van de ondernemers (55%) vindt het belangrijk om maatschappelijke doelen na te streven met hun bedrijf.

Ondernemers zijn nog niet (goed) bekend met steward-ownership
Slechts 5% van de ondernemers is goed bekend met steward-ownership, waarvan 1% een onderneming runt die steward-owned is. De overige 95% van de ondernemers is niet (goed) bekend met steward-ownership. Zeven op de tien ondernemers (71%) had er zelfs nog nooit van gehoord. Er is dus nog veel te winnen voor de bekendheid van en met steward-ownership.

De helft van de ondernemers denkt dat steward-ownership interessant kan zijn voor bedrijven
De helft van de ondernemers (51%) ziet het als voordelig dat zeggenschap bij steward-owned bedrijven uitgeoefend wordt door stewards die zich bij besluitvorming richten op wat goed is voor de onderneming. De meerderheid van de ondernemers (62%) ziet het als voordelig dat winst bij steward-owned bedrijven niet onbeperkt onttrokken kan worden en in lijn met de doelstelling gebruikt wordt (bijvoorbeeld voor innovatie of groei). De helft van de ondernemers (50%) denkt dat steward-ownership interessant kan zijn voor bedrijven.

De helft van de ondernemers is (zeer) positief over een mogelijke rechtsvorm voor steward-ownership, 40% zou er (misschien) gebruik van maken
De helft van de ondernemers in Nederland (50%) zou het (zeer) positief vinden als er een eenvoudige rechtsvorm voor steward-ownership komt en 40% van de ondernemers zou (misschien) gebruik maken van die rechtsvorm.

Familiebedrijven zijn vaker positief over steward-ownership en een mogelijke rechtsvorm
Van de familiebedrijven denkt 62% dat steward-ownership interessant kan zijn voor bedrijven, 60% zou het (zeer) positief vinden als er een eenvoudige rechtsvorm komt en 45% van de familiebedrijven zou er (misschien) gebruik van maken.

Reacties van deelnemers aan het onderzoek die aangaven dat zij voor hun eigen onderneming (misschien) gebruik zouden maken van steward-ownership als er een rechtsvorm voor bestaat:

“Door steward-ownership neemt de binding tussen personeel en onderneming toe en zal het risico van verloop bij sleutelfiguren afnemen.”

“Op de langere termijn kan dit zeker interessant zijn.”

“Ons bedrijf is in transitie naar steward-owned. Doordat er nu een passende rechtsvorm ontbreekt en het een onbekende bedrijfsvorm is kost het nu extra veel tijd en geld om dit te realiseren.”

Hoge transactiekosten voor de implementatie van steward-ownership

Op dit moment wordt door ondernemers nog gebruik gemaakt van een combinatie van meerdere rechtsvormen en afspraken om steward-ownership als bedrijfsmodel toe te passen. De afgelopen 5 jaar (van 2020 tot en met 2024) zijn 70 bedrijven in Nederland steward-owned geworden. Een veelvoud (van de ondernemers met interesse in steward-ownership) is uiteindelijk afgehaakt vanwege de juridische complexiteit en de daarmee gepaard gaande hoge transactiekosten, merkt We Are Stewards. De meeste ondernemers die hun bedrijf steward-owned hebben gemaakt, geven ook aan ons aan dat zij het als tijdrovend en kostbaar hebben ervaren. Een eenvoudige rechtsvorm kan daar verandering in brengen.

“Een nieuwe rechtsvorm is essentieel.” – Bas van Riet Paap, bestuurder zorgonderneming BuurtzorgT

“Het proces om uiteindelijk te komen tot de daadwerkelijke inrichting is wat ons betreft te complex en intensief en kent vele variabelen. Het zou makkelijker moeten zijn.” – Maria Smits, derde generatie in aannemersbedrijf M.J. Smits

“Er moet niet alleen een nieuwe rechtsvorm komen, maar ook een manier om eenvoudig over te stappen naar die rechtsvorm.” – Mark Vletter, oprichter communicatieprovider Voys

Rentmeestervennootschap

Op 16 april 2024 stemde een brede meerderheid in de Tweede Kamer voor het uitwerken van een voorstel voor een wettelijke regeling voor steward-ownership: de rentmeestervennootschap (motie Sneller en Zeedijk, Tweede Kamer, vergaderjaar 2023–2024, 29 023, nr. 509). Sindsdien dragen ondernemers, academici en andere deskundigen bij aan de ontwikkeling van de rentmeestervennootschap. Recent publiceerde een werkgroep uitgangspunten voor de rentmeestervennootschap. Hoogleraar ondernemingsrecht Harm-Jan de Kluiver betoogde in een opinie dat een wettelijke regeling niet ingewikkeld hoeft te zijn.

Een wettelijke regeling kan de transactiekosten voor de juridische uitwerking van steward-ownership verlagen. Daarmee wordt tegemoetgekomen aan de feedback van ondernemers die nu een (te) hoge drempel ervaren om voor steward-ownership te kiezen.

Conclusie

Er is veel interesse in steward-ownership en een eenvoudige rechtsvorm voor steward-ownership.