Onze economie heeft een sterke focus op financiële waarde. Wij en de natuur staan op een gedeelde tweede plaats. En dat is raar, want financiële waarde is dienend aan de mens en als we de natuur afbreken, is er straks weinig over van onze financiële waarde. Waarom werkt onze economie niet in ons voordeel? En wie trekt het stuur eigenlijk zo hard de verkeerde kant op?
De eenzijdige focus op financiële waarde wordt aangejaagd door de belangrijkste stakeholders in onze economie: aandeelhouders. Deze soms onzichtbare spelers hebben veel meer macht dan de CEO’s van de bedrijven waarin ze beleggen. De meeste aandeelhouders zijn overigens geen mensen als jij en ik, maar instituten, zoals pensioenfondsen. Zij beleggen met slechts één doel: financieel rendement. En dat is jammer, want ze doen dat met ons geld.
Aandeelhouders bepalen dus wat er gebeurt in een bedrijf. Ook al hebben ze er misschien nog nooit een voet over de drempel gezet. Als alleen de financiële cijfertjes belangrijk zijn is dat ook niet nodig, maar is dat nou wat we willen dat er met onze bedrijven gebeurt? Als ondernemer start je toch niet een bedrijf met het perspectief dat het straks bestuurd wordt door aandeelhouders die niet veel op hebben met jouw missie, de natuur, medewerkers, klanten en andere mensen?
In het boek Duurzaam Kapitalisme kijkt Willem Schramade met een frisse blik naar de uitdaging om onze economie te verduurzamen. Willem pleit voor een rationele aanpak. Door milieu en maatschappelijke impact net als geld meetbaar te maken, kunnen overheden, accountants en anderen er volgens Willem op gaan sturen en gericht aan de slag met het creëren van brede waarde in plaats van alleen maar financiële waarde.
Het boek belicht ook hoopgevende voorbeelden van bedrijven die het lukt om te sturen op meer dan financiële waarde. De belangrijkste voorwaarde om dat te kunnen doen is helder: het beperken van de invloed van aandeelhouders die alleen op financiële waarde sturen. Het Deense geneesmiddelenbedrijf Novo Nordisk kan dat bijvoorbeeld doordat een stichting grootaandeelhouder is in het bedrijf. De missie van Novo Nordisk is diabetes de wereld uit te krijgen. Leg dat maar eens uit aan aandeelhouders die alleen in geld denken.
Het frappante is overigens dat bedrijven die de invloed van aandeelhouders beperken, financieel gezonder zijn dan bedrijven die door aandeelhouders gestuurd worden. Wat Paul Polman bij Unilever dankzij aandeelhouders niet lukte – de duurzaamheidsmissie belangrijker maken dan korte termijn winst en daar op de lange termijn de vruchten van plukken – lukt bij Novo Nordisk en andere steward-owned bedrijven wel.
Meer lezen over Willem’s visie en voorstellen voor de transitie naar een duurzame economie? Je kunt het boek Duurzaam Kapitalisme onder andere bestellen bij YouBeDo (dan steun je met je aankoop meteen een goed doel).
Meer weten over steward-ownership?
De oprichters en eigenaren van steward-owned bedrijven kiezen er bewust voor om financiële waarde niet de overhand te laten nemen. Ze beschermen hun bedrijf tegen de invloed van aandeelhouders en maken het bedrijf als het ware ‘van zichzelf’. Meer weten? Lees hier verder over steward-ownership.