Een halve eeuw na de oprichting van outdoor kledingmerk Patagonia, wordt het bedrijf ‘van zichzelf’ en de Aarde.
In plaats van het bedrijf te verkopen of naar de beurs te brengen, wordt het eigendom vanaf nu beheerd door een trust en een stichting. De trust borgt de waarden en onafhankelijkheid van het bedrijf en de stichting zorgt dat winst (ongeveer 100 miljoen dollar per jaar) wordt gebruikt om klimaatverandering tegen te gaan.
“Een andere optie was om het bedrijf naar de beurs te brengen. Wat een ramp zou dat zijn geweest.” – Yvon Chouinard
De nieuwe eigendomsvorm van Patagonia is een prachtig voorbeeld van steward-ownership. De afgelopen decennia concludeerden verscheidene visionaire ondernemers dat steward-ownership de beste keuze is voor hun bedrijf en de maatschappij. Van Bosch en Zeiss tot Rolex en Carlsberg – ze zetten allemaal dezelfde stap als Patagonia en zijn vandaag de dag steward-owned.
Steward-owned bedrijven hebben geen externe aandeelhouders die de koers van de onderneming kunnen bepalen of de onderneming verkopen. Bij steward-owned bedrijven worden de stemgerechtigde aandelen beheerd door ‘stewards’ – mensen die als taak hebben om de missie en continuïteit van de onderneming te dienen. In het geval van Patagonia wordt die rol vervuld door de bestuurders van de Patagonia Purpose Trust. Winst dient bij steward-owned bedrijven de missie van het bedrijf, in eerste instantie doordat het bedrijf winst zelf kan herinvesteren. Winst die overblijft kan uitgekeerd worden als dividend. Bij Patagonia gaat die winstuitkering straks naar de Holdfast Collective die het inzet om klimaatverandering tegen te gaan.
Steward-ownership is een fundamenteel andere manier om naar eigenaarschap te kijken. Het is een antwoord op het aandeelhouderskapitalisme dat dankzij een eenzijdige focus op korte termijn winstmaximalisatie enorm destructieve gevolgen heeft: van groeiende ongelijkheid tot de afname van de leefbaarheid op onze planeet.
Het besluit van Chouinard om Patagonia aan de Aarde en aan zichzelf te schenken past bij de manier waarop hij het bedrijf geleid heeft. De maatschappelijke focus van Patagonia is nu ook voor de lange termijn geborgd dankzij de transitie naar steward-ownership. Hoewel Chouinard’s keuze verre van gewoon is, sluit het goed aan bij de intenties van veel meer ondernemers. Uit de laatste editie van de Global Entrepreneurship Monitor blijkt dat ‘een verschil maken in de wereld’ voor ondernemers een belangrijkere drijfveer is dan veel geld verdienen en rijk worden. Is het dan niet gek dat we nog steeds vooral juridische structuren gebruiken die aandeelhouderswaarde boven alles plaatsten?
“Hopelijk beïnvloedt dit een nieuwe vorm van kapitalisme die niet eindigt met een paar rijke mensen en een heleboel arme mensen” – Yvon Chouinard
Ook in Nederland maakt een groeiend aantal bedrijven gebruik van steward-ownership. Voorbeelden zijn bouwbedrijf TBI, boekingsplatform Moonback, zorgonderneming BuurtzorgT, modemerk New Optimist, online boekwinkel YouBeDo, biologische supermarktketen Odin en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Toch is steward-ownership nog verre van mainstream. Als het aan ons ligt, komt daar de komende jaren verandering in!
In de Patagonia Purpose Trust lijkt familie Chouinard vooralsnog een grote of zelfs bepalende rol te hebben. Het is niet duidelijk hoe zich dat in de toekomst ontwikkelt. Is Patagonia daarmee een combinatie tussen een familiebedrijf en steward-ownership? Wil je meer weten over de nieuwe structuur van Patagonia in relatie tot steward-ownership? Lees dan een uitgebreide analyse van onze partner Purpose.