Een bedrijf dient zijn eigen missie
Steward-ownership is een ondernemingsvorm waarbij zeggenschap en economisch eigendom van elkaar gescheiden zijn, zodat een onderneming zich optimaal kan richten op zijn bestaansreden.
De principes van steward-ownership:
Zelfbeheer
Zeggenschap is in handen van stewards: mensen die verbonden zijn met het bedrijf en de missie. Zeggenschap kan niet verkocht worden.
Het principe van ‘zelfbeheer’ betekent in ieder geval dat de controlerende zeggenschap in handen is van stewards en niet verkoopbaar of overerfbaar is. Bij sommige steward-owned bedrijven komt ‘zelfbeheer’ tot uiting doordat alleen medewerkers de rol van steward kunnen vervullen. Bij andere bedrijven is juist weer sprake van (met name) onafhankelijke stewards.
Winst dient de missie
Winst is een middel en geen doel op zich. Winst dient de missie en ontwikkeling van het bedrijf en wordt geherinvesteerd of gedoneerd in lijn met de missie. Investeerders, oprichters en andere betrokkenen worden eerlijk gecompenseerd.
Het principe van ‘winst dient de missie’ betekent in de praktijk dat de vergoeding aan kapitaalverschaffers beperkt is in tijd, omvang en/of invloed - en dat winst nooit ten koste van de onderneming uitgekeerd kan worden.
Steward-ownership modellen
De principes van steward-ownership zijn op verschillende wijzen juridisch uit te werken. Dit zijn de drie belangrijkste modellen:
Gouden aandeel
Stemrecht ligt bij stewards en kan nooit verkocht worden. Investeerders kunnen wel economische rechten verkrijgen. Een stichting houdt een gouden aandeel waarmee de structuur geborgd wordt. Een voorbeeld van een bedrijf dat dit model toepast is Time to Momo.
Geneutraliseerd kapitaal
Het economisch eigendom over het bedrijf is in handen van een stichting. De waarde van het bedrijf is daarmee volledig ‘geneutraliseerd’. Het stemrecht ligt bij stewards en kan nooit verkocht worden. Een voorbeeld van een bedrijf dat dit model toepast is surfschool The Shore.
Beheerstichting
Het gehele bedrijf - of het merendeel van het stemrecht - is in handen van een stichting met een degelijke governance structuur, waardoor de stichting als verantwoord eigenaar kan optreden. Een voorbeeld van een bedrijf dat dit model toepast is TBI.
Wil je meer weten over deze drie vormen? In de Ecosofie podcast legt Gijsbert het uit:
